Recent bekeek ik de documentaire: Het kind en het badwater. De inhoud sluit aan bij het voorgaande onderwerp en bij het blog hieronder. In een iets andere versie plaatsten we dit eerder (KIJK! Weetjes #16 September 2023). Wat ons betreft kunnen we er niet genoeg aandacht aan besteden.
Observeren van ontwikkeling
De beschreven ontwikkeling, in de mijlpalen van KIJK! en in de handleidingen, worden vaak gezien als ‘doelen’ die een kind zou moeten bereiken. Niets is minder waar. De beschreven gedragingen, houdingen en vaardigheden zijn kenmerken van de ontwikkeling die je kunt observeren bij een kind van een bepaalde leeftijd. Jij, de pedagogisch medewerker, de leerkracht, ziet dit gedrag, deze vaardigheden iedere dag bij het kijken naar de kinderen in je groep. Het maakt dat je inzicht krijgt in het ontwikkelingsverloop van het kind en kunt signaleren wanneer er sprake is van een afwijkende ontwikkeling.
Ontwikkeling stimuleer je door de juiste (ontwikkel/leer)doelen te kiezen
Daarmee bedoelen we doelen die aansluiten bij waar het kind zit in de ontwikkeling. Het zijn altijd doelen voor de langere termijn. Werken aan en met ontwikkeldoelen houdt in dat je je niet alleen bezighoudt met wat er geleerd moet worden, maar ook met de onderliggende processen (de ontwikkeling) die verantwoordelijk zijn voor het al of niet beklijven van het geleerde. Het ontwikkelproces is vaak al gaande nog voor wij het zien.
Hoe zit het dan met leeractiviteiten?
Met het aanleren van een versje waarbij het tellen van 1 tot en met 5 centraal staat, wordt niet het getalbegrip ontwikkeld. Slechts een klein stapje daarin! Het ontwikkelen van getalbegrip vereist meer stimulans, op meer momenten in het liefst concrete, betekenisvolle situaties. Moet je dat tel-versje dan maar niet aanleren? Natuurlijk wel! Lev Vygotski (je weet nog wel, die van de ‘zone van de naaste ontwikkeling’) zegt daarover: ‘Leerprocessen kunnen ontwikkeling bevorderen’. Wat wél heel belangrijk is, cruciaal zelfs, is dát wat we aanbieden aansluit bij de (zone van de naaste) ontwikkeling. Alleen dán kan het beklijven en stimuleert het kinderen in hun ontwikkeling. In alle andere gevallen: jammer van de tijd die je eraan hebt besteed: ‘leren’ dat niet aansluit bij de ontwikkeling van het kind is ‘vergeten na de zomervakantie’.
auteur:
Liesbeth van Waas
Ontwikkelaar KIJK!