Kan deze kleuter doorstromen naar groep 3? Kunnen we in KIJK! zien of een kleuter kan doorstromen? Op de eerste vraag kunnen we veel verschillende antwoorden bedenken en een ‘juist’ antwoord is er niet. Dát zal per school verschillend zijn. De visie van de school op onderwijs en specifieker: onderwijs aan het jonge kind, kan een antwoord geven. In dit blog stip ik enkele overwegingen aan als het gaat om ‘visie’ én geef ik antwoord op de tweede vraag: KIJK! en doorstromen naar groep 3.
Visie op onderwijs
Scholen beschrijven een visie op onderwijs en gaan vaak ook nog specifiek in op het onderwijs voor het jonge kind. Een eerste gedachte die bij mij opkomt is: wie bedoelen we met het jonge kind? En over welke leeftijden spreken we dan? En is dit onderwijs voor de leerjaren 1 en 2 of valt leerjaar 3 hier ook nog onder?
Andere gedachten zijn: op welke (wetenschappelijke) inzichten is de visie gebaseerd? Op inzichten vanuit de ontwikkelingspsychologie? En, in hoeverre is de visie en het uitvoeren ervan, afhankelijk van die ene leerkracht binnen de school? Blijft de visie staan wanneer deze (ene) leerkracht vertrekt?
Een gedachte die te maken heeft met de eenduidigheid van de beschreven visie: Is voor iedereen helder hoe de beschreven visie eruitziet in de groep: wat zie je kinderen doen; hoe ziet het lokaal eruit; wat zie je de leerkracht doen?
En nog een vraag: wát staat er in de visie over de overgang van leerjaar 2 naar leerjaar 3? En sluit dit aan bij de beschreven visie?
Doorgaande ontwikkeling en spelend leren
In veel visies gaat het over ‘werken aan een doorgaande ontwikkeling’. En over de wijze waarop jonge kinderen ‘leren’ wordt vaak iets geschreven dat relatie heeft met ‘spelend leren’. Maar hoe ziet het werken aan een doorgaande ontwikkeling eruit? En geldt dit voor leerjaar 1 en 2 of óók voor leerjaar 3? En wát is spelend leren? Hoe ziet dát eruit? Hoe geef je daaraan vorm? Wat staat er in de visie over hoe ontwikkeling zich verhoudt tot leren en het werken aan doelen?
Wanneer je als school ervoor kiest om kinderen vanaf leerjaar 3 te leren lezen en rekenen vanaf een bepaald ‘minimumniveau’ dat is bepaald vanuit een lees- of rekenmethode, dan zal dat van invloed zijn op het aanbod in de leerjaren 1 en 2. Daar moet worden toegewerkt naar dat minimumniveau. Zit dat een visie waarbij wordt uitgegaan van een ‘doorgaande ontwikkeling’ en ‘spelend leren’ in de weg?
Overgang naar groep 3 en werken met KIJK!
KIJK! geeft geen ‘signaal’ wanneer een kind wel of juist niet toe zou zijn aan leerjaar 3. Dat is niet iets dat wij zouden kunnen en willen instellen. Dát besluit is aan jullie, van de school. KIJK! geeft je wel informatie over hoe het kind zich ontwikkelt en wat het kind nodig heeft om gestimuleerd te worden in die ontwikkeling. Ook wanneer het kind naar leerjaar 3 gaat. Bij de overdracht naar de volgende groep (naar groep 3) kun je KIJK! goed gebruiken om de spel- en ontwikkelbehoeften van het kind te bespreken zodat er een goede doorgaande lijn ontstaat tussen groep 2 en groep 3. Een doorgaande lijn in aanbod én in handelen.
Een voorbeeld: Mika zit in groep 2. Hij is jarig in december. Hij heeft zich in de tijd dat hij in de leerjaren 1 en 2 zit leeftijdsadequaat ontwikkeld: zijn ontwikkelingsgroei loopt gelijk met de groei in kalenderleeftijd. Aan het eind van leerjaar 2 is hij 5;6 jaar en ook zijn ontwikkelingsleeftijd is over de meeste ontwikkelingslijnen 5;6 jaar. De basisgegevens zijn prima: Mika zit prima in z’n vel. Wat wordt het besluit ten aanzien van de overgang naar leerjaar 3?
| Optie 1: De visie van de school richt zich op doorgaande ontwikkeling voor het jonge kind tot en met groep 3. In groep 3 wordt het aanbod voor Mika aangepast aan wat het kind nodig heeft. Als dat betekent dat voor Mika meer aandacht nodig is voor het fonologisch bewustzijn of het tellen tot en terugtellen vanaf 20 dan kan dat. In het lokaal zijn, net als in de kleuterlokalen (spel)hoeken ingericht, waarbij bij de inrichting is uitgegaan van andere, meer passende doelen. De ontwikkeling van Mika wordt gevolgd op dezelfde wijze als in leerjaar 1 en 2 tot Mika de ontwikkelingsleeftijd van 6;6 (of 7) jaar heeft bereikt. De basisgegevens (het welbevinden) worden goed in de gaten gehouden. Gelijk opgaand met zijn ontwikkeling is er steeds meer aandacht voor de schoolse vaardigheden en het ‘schoolse leren’. |
Wat als Mika eind groep 3 nog altijd niet mee kan in het schoolse leren zoals dat meer en meer het geval is vanaf groep 4? Wat als Mika’s welbevinden opvallend verandert?
| Optie 2: De visie van de school gaat uit van einddoelen in groep 2 ten behoeve van een goede start in groep 3. Mika heeft de einddoelen van groep 2 niet gehaald. Zijn ontwikkeling (het fundament) is nog niet zover. Het tellen en terugtellen is nog lastig voor hem en het fonologisch bewustzijn is nog niet voldoende ontwikkeld. Dat betekent dat hij nog niet start in groep 3 maar nog een jaar in groep 2 blijft. De basisgegevens zijn prima. En zijn sociaal emotionele ontwikkeling is zoals je mag verwachten van een kind van zijn leeftijd. In groep 2 wordt in het aanbod rekening gehouden met zijn ontwikkelingsniveau en krijgt hij daarop aansluitend aanbod zodat hij zich verder kan ontwikkelen binnen groep 2. Vanzelfsprekend wordt het welbevinden (de basisgegevens) van Mika nauwlettend gevolgd. |
! Hoe wordt er omgegaan met de lees- en rekenontwikkeling van Mika? Als zijn ontwikkelingsverloop leeftijdsadequaat blijft zal hij wellicht in (zijn tweede keer) groep 2 tot lezen en rekenen komen. Hoe is de aansluiting voor groep 3 dán geregeld? Wat als Mika’s welbevinden opvallend verandert? Hij meer dan wenselijk ‘last’ heeft van het gemis van vriendjes die wel naar groep 3 gingen?
Ouders/verzorgers
Ouders/verzorgers moeten al bij de start in groep 1 bekend zijn met de visie van de school op onderwijs voor het jonge kind. Welke visie dat ook is. Ze moeten weten hoe die visie vertaald wordt naar wat er in de klas gebeurt en óók weten hoe de school vanuit die visie besluiten neemt ten aanzien van de overgang tussen de verschillende groepen. Dat ouders worden meegenomen in het besluit is vanzelfsprekend. Dat Mika eind groep 2 niet de ‘einddoelen’ beheerst is voor de ouders niet nieuw en de consequentie hiervoor voor de overgang naar leerjaar 3 is hen bekend. Het zou voor de ouders/verzorgers geen verrassing mogen zijn, maar een vanzelfsprekendheid en een in overleg genomen besluit.
Meer en harder aan doelen werken
Met KIJK! volg je de ontwikkeling van een kind. Op basis van het ontwikkelingsniveau van het kind weet je welke doelen moeten worden aangeboden om het kind te stimuleren naar een volgend ontwikkelingsniveau. Je zou doelen kunnen aanbieden die (ver) buiten het ontwikkelingsniveau liggen van het kind, buiten de zone van de naaste ontwikkeling. Vanuit het idee dat daarmee wordt toegewerkt naar wat het onderwijs in leerjaar 3 van het kind vraagt. Gaat het kind daarmee sneller ontwikkelen? Wat kan dit betekenen voor de betrokkenheid en het welbevinden van het kind? En wat als het kind eind leerjaar 2 wél van een aantal lettersymbolen de klank kent maar het na de zomervakantie allemaal is vergeten (omdat het niet aansluit bij de ontwikkeling)?
Werken met KIJK! In groep 3?
Wanneer kinderen in hun ontwikkeling nog niet de 7 jarige leeftijd hebben bereikt kan de leerkracht in groep 3 de ontwikkeling blijven observeren en registreren zoals dat in groep 1-2 is gebeurd. Nu is het (nog) zo dat in KIJK! geen leerjaar 3 kan worden toegevoegd. Goed om te weten dat dit hoog op het verlanglijstje staat van nieuwe ontwikkelingen! Zolang dát nog niet kan is het eenvoudig op te lossen door de groep 3 aan ‘leerjaar 2’ te koppelen en de groep ‘GROEP 3’ noemen.
Overgang van groep 2 naar groep 3: het juiste antwoord?
Een ‘juist’ antwoord kan alleen door de school zelf gegeven worden. Wellicht dat de gedachtennotities in dit blog een bijdrage kunnen leveren voor ieder die deze vraag (opnieuw?) op de agenda zet.
Je visie onder de loep?
Wil je jouw (of jullie) visie nog eens onder de loep nemen en met elkaar helderheid creëren over wat jullie visie betekent voor het daadwerkelijk inrichten van je klas en het werken met de kinderen? Of wil je meer handvatten krijgen (en praktische invulling) bij het nemen van besluiten over de overgang van groep 2 naar 3? Onze jonge kind specialisten kunnen je hiermee zeker verder helpen!
Interesse?
Neem contact op met: advies@bazaltgroep.nl.
In de volgende KIJK! Weetjes lees je meer over de ontwikkeling van executieve functies en de overgang naar groep 3 en hoe je dit in KIJK! kunt volgen. Lees hier deel 2.