Laatst zat ik weer eens flink met m’n neus in de studieboeken: ontwikkelingspsychologie. Zoveel van wat ik las kon ik direct in verband brengen met KIJK! en het inspireerde me om hierover te schrijven in deze KIJK! Weetjes.
We krijgen vaak vragen over het observeren van ontwikkeling. De beschreven ontwikkeling, in de mijlpalen van KIJK! en in de handleidingen, worden vaak gezien als ‘doelen’ die een kind zou moeten bereiken. Niets is minder waar. De beschreven gedragingen, houdingen en vaardigheden zijn kenmerken van de ontwikkeling die je kunt observeren bij een kind van een bepaalde leeftijd. Jij, de pedagogisch medewerker, de leerkracht, ziet dit gedrag, deze vaardigheden iedere dag bij het kijken naar de kinderen in je groep. Het maakt dat je inzicht krijgt in het ontwikkelingsverloop van het kind en kunt signaleren wanneer er sprake is van een afwijkende ontwikkeling.
De ontwikkeling stimuleer je door de juiste ontwikkeldoelen te kiezen. Doelen die aansluiten bij waar het kind zit in de ontwikkeling. Ontwikkeldoelen zijn altijd doelen voor de langere termijn. Werken aan en met ontwikkeldoelen houdt in dat je je niet alleen bezighoudt met wat er geleerd moet worden, maar ook met de onderliggende processen die verantwoordelijk zijn voor het al of niet beklijven van het geleerde. Het ontwikkelproces is vaak al gaande nog voor wij het zien.
Hoe zit het dan met leerdoelen? Het ontwikkelingsproces is niet altijd het directe resultaat van een door de pm-er of leerkracht gecreëerde leersituatie. Je kunt niet de cijfers 1 tot en met 5 aanleren (als een versje dat wordt onthouden) en denken: Dat hebben ze nu gehad, volgende stap. De basis – ontwikkeling van getalbegrip – vereist meer stimulans, op meer momenten, het liefst in concrete, betekenisvolle situaties. Moet je maar niet tellen dan? Natuurlijk wel! Lev Vygotski (je weet nog wel, die van de ‘zone van de naaste ontwikkeling’) zegt daarover: leerprocessen kunnen ontwikkeling bevorderen. Je ontwikkelt ‘tijdsbesef’ door met kinderen te praten over het ‘meten van tijd’.
NB
- In het tijdschrift HJK – 1 september 2023 – staan prachtige artikelen over ontwikkeling! Een echte aanrader.
- De ontwikkeldoelen voor KIJK! vind je in www.kijkregistratie.nl onder ‘documentatie’ als je de module Beredeneerd Aanbod hebt geactiveerd.
Wil je mijn inspiratiebronnen weten:
- Brouwer, H. (2019). Kiezen voor het jonge kind | Bussum | Uitgeverij Coutinho
- Beemen, van L. (2021) Ontwikkelingspsychologie | Groningen | Noordhoff
- HJK, september 2023